Jesień 1939rok.
„ Konieczna stała się integracja społeczeństwa w celu pomocy dziesiątkom tysięcy Polaków, które w krótkim czasie przekroczyły granicę państwa. Przybywali dniem i nocą …. przeszło ich może z ćwierć miliona, u nas szukali schronienia. Żołnierze i osoby cywilne, mężczyzni i kobiety, starzy i młodzi, a nawet dzieci.”
W kartotekach Węgierskiego Czerwonego Krzyża odnotowano 17 tys. polskich uchodżców cywilnych i 40 tys. osób wojskowych.
Na mocy zarządzenia 21 Departamentu Ministerstwa Honwedów wydanego 21 listopada 1939 roku osoby wojskowe narodowości polskiej nie mogą opuścić kraju nawet w posiadaniu ważnego paszportu. Natomiast polscy uchodżcy cywilni [ lub osoby za takie uznane] posiadający ważny paszport mogą terytorium Węgier opuścić. Owe zarządzenie spowodowało, że wielu żołnierzy zaczęło uciekać do Francji, Jugosławii, Rumunii, na Cypr, do Syrii, do Polski [ za pomocą tatrzańskich kurierów] przez Grecję do polskich jednostek tworzonych przy wojskach brytyjskich. Walczyli w obronie Wielkiej Brytanii, w północnej Afryce, we Włoszech, na froncie zachodnim. Aż 800 polskich uchodżców dostało się w ręce gestapo, a później do obozów koncentracyjnych.
Generał Dembiński 26.IV.1940r wyjechał przez Belgrad na Bliski Wschód
Osoby narodowości polskiej występujące w książce: Eugeniusz Ertel – żołnierz, Jan Zając- oficer rezerwy w służbie Instytutu Geograficznego, Kazimierz Witwicki- porucznik rezerwy, kpt. Roman Sierociński – wykładowca geografii Szkoły Oficerskiej we Lwowie, gen. Juliusz Kleeberg z żoną i synem, Jan Stolarski – żołnierz, gen. Bolesław M. Jacyna- Jatelnicki, płk. Henryk Kreich, mjr. Marian Gżyc, mjr. Józef Rychlewski [ z żoną i synem], płk. Antoni Szuszkiewicz , mjr. Stefan Olszewski, mjr. Juliusz Leski, Zbigniew Anderski – inżynier wojskowy, gen. Józef Daniec, płk. Ernest Marschalko – sędzia wojskowy, książę Radziwiłł, Adolf Boliński – porucznik ułanów, płk. Stanisławski, gen. Mieczysław Trojanowski, płk. Kazimierz Alexandrowicz, mjr. Władysław Trojabogowski, płk. Kazimierz Dworak – oficer Sztabu Głównego, gen. lekarz dr. Jan Kołłątaj – Śrzednicki, Leon Orłowski – poseł RP w Budapeszcie, gen. bryg. Stefan Dembiński – szef polskiego przedstawicielstwa wojskowego, ppłk. dypl. Jan Emisarski- polski attache wojskowy w Budapeszcie, ppłk. Aleksander Król - korpus inżynierów wojskowych, major ułanów hrabia Konstanty Dzieduszycki, Henryk Sławik – delegat Ministerstwa Opieki Społecznej rządu polskiego w Londynie, inż. Józef Fietz, - występujący pod nazwiskiem Edmunda Fietowicza, Stefan Filipkiewicz, Bohdan Stypiński – delegat Ministerstwa Finansów rządu polskiego w Londynie, biskup polowy Karol Mieczysław Radoński, ks. Jan Stączek- wikariusz apostolski, kapelan mjr. Piotr Wilk-Witosławski – kierujący Katolickim Duszpasterstwem nad uchodżcami polskimi, ks. Stanisław Rzepko-Łaski – kapelan i publicysta religijny, dr. Zbigniew Kościuszko – redaktor naczelny „ Wieści Polskie” w Budapeszcie, dr. Stanisław Opoka- Loeweinstein, płk. Jan Mazurkiewicz, gen. Władysław Sikorski, płk. Włodzimierz Ludwig, płk. dypl. Stanisław Rostworowski, płk. Alfred Krajewski, ppłk. Zygmunt Bezeg, płk. Franciszek Matuszczak, płk. Jan Korkozowicz, ppłk. dypl. Marian Steifer, Henryk Sławik, lekarz dr. Stanisław Ksyk, kpt. Józef Dąbrowski, por. Pruski, ppłk. dypl. Adam Rudnicki, płk. Adam Bogoria- Zakrzewski, ppłk. dypl. Jan Kornaus, ppłk. Szymański, por. Nawojski, kpt. Szpender, st. szer. Wiltman, płk. Antonii Miodoński -kapelan w niektórych dokumentach zapisany jako Miodonitz, Wiera Latwajtyszowa [ żona polskiego kapitana] , plut. Kurkowski, ppłk. Tadeusz Braglewicz, kpt. Józef Użel, ksiądz kapelan Leon Czerwiński, kpt. Kazimierz Zieliński, mjr. dypl. Tadeusz Bastgen, mjr. Mieczysław Młotek, Stanisław Baldys, Marian Traszyński - oficer rezerwy kawalerii, Konrad i Maria Wierzbowscy, Benedykt Loskiewicz, Michał Sokowski, gen. Kazimierz Sawicki, Alfons Simiński [ działał pod nazwiskiem Jan Godolowski] , Stefan Pawlik, Karol Raszke - technik dentystyczny, Jan Pilczuk, kpt. Bronisław Pieal, ppłk. Lucjan Szulc, Jan Szczurowski, Piotr Załęski, Michał Sokolnicki – ambasador Polski w Ankarze, ppłk. Kawalerii Stefan Gołaszewski, mjr. Tytus Myślakowski, mjr. Stefan Pomarański, Tadeusz Kulczyk, mjr. Piekarski, mjr. Stefan Benedykt, mjr. Adolf Bucholc, rotmistrz Erwin Friedberg, Józef Tymiński były wojewoda krakowski, Adam Sapiecha [ „ Tokaj”], gen. Tadeusz Bór- Komorowski, prof. Kazimierz Gurgul, por. dr. Kanwiser, Andrzej Pysz , Zbigniew Borówko, płk. Witold Cieśliński, Mieczysław Krawiec, Wacław Żydel, podoficer Stanisław Skóra z rodziną, ks. Czesław Rączaszek, dr. Włodzimierz Westermark, Stanisław Nowakowski, Aleksander Śmidola, por. inż Leon Michalczyk, dr. Antoni Kozłowski – profesor Uniwersytetu w Poznaniu, płk.Witold Domak z wojsk inżynieryjnych, hrabia kpt. Stanisław Skarbek, pchor. Franciszek Raciborski - ziemianin specjalista w dziedzinie hodowli koni, gen dr. Stefan Hubicki, Jan Ragnis, Karol Kazimierski, st.strz. Stanisław Wyszyński – fachowiec rolniczy, kpt. Erwin Friedberg ,st. sierż. Bolesław Bulakowski, st. strz. Antonii Borsuk, kpt. lek. dr. Henryk Feit, ppor. Edward Waberski, ppor. lek, dr. Konrad Latawiec, ks. Jakub Jarosik, ppor. Tadeusz Wojtkowski, ppor. Witold Kownacki, ppor. Stanisław Marzec, por. dr. Marceli Jankowski, Piotr Zamorski, kpr. Władysław Cyganik, Franciszek Budziak, por. Józef Korman, Eugeniusz Ścibłowski – polski inżynier, Alojzy Kulicz -inżynier budownictwa, inż Alfred Poppe, por. Alfred Dąbrowski , mjr. Józef Gabański, kpt. Stanisław Dyndowicz inż. chemik, inż. Mieczysław Rewoliński, por. lekarz Władysław Sowiński, inż. Zenon Rożnowski, kpt. Kazimierz Matusiak, Bronisław Roman Lang – tłumacz, Józef Kuziemski, Bronisława Ratajczak, Stefania Kozłowska, Marian Dąbrowski, Franciszek Wacławski, Zygmunt Ślusarczyk, kpt. Aleksander Ochocki, kpt. Feliks Goslar, Ludwik Hubicki – inżynier górnik, Bronisław Bożejewicz, Michał Tomaszewski, Emanuel Kaczmarski, Alfons Lazarski, Józef Wajdl, Józef Nydlowski, Stanisław Chrzaszes, Tadeusz Moskal, Piotr Burnat, Jan Zbudowski, Michał Marczym, Zygmunt Schneider, Emilia Blaucha, Bronisława Zygmuntowicz, Mieczysław Rybkowski, Stanisław Wójcik, Jerzy Lewandowski, Tadeusz Czechowski, Stanisław Karczewski, Franciszek Kulesza, Wojciech Mieszyński, Józef Perucki, Cyprian Śmiligina, Wincenty Zając, Jan Wróblewski, Marian Szargut, Kazimierz Siwicki, Józef Zając, Antoni Pieszalski, Wincenty Sołtys, Józef Perucki, kpt. Andrzej Olechowski, por. Henryk Fliesser, ppor. Marian Wróblewski, sierż. Franciszek Starkowski, Sandor [ Aleksander]Tomczyk- przyjął obywatelstwo Węgier , sierż. Połczyn, kpt. Piotr Skórski, kpt. Józef Schaffer, Stanisław Chołoniewski, Leokadia Chwalińska, Franciszek Ryner, Stefan Galuński, Karol Witos, Jerzy Skulski, Władysław Hopek, Józef Marcinkowski, Piotr Maliński były wicewojewoda lwowski, Jerzy Knoll, Stanisław Firowicz, Henryk Grunwald, Bronisława Rutkowska, Mieczysław Augustyn- nauczyciel gimnazjalny, Henryk Wiśnicki, Henryk Grywacz – lekarz, Henryk Lipiński,Jerzy Szwejcer – urzędnik administracyjny, Dorota Sadowska, Karol Wojciechowski były wojewoda, Mieczysław Siska były wojewoda, Stella Knoll, Marian Andrzejewski - nauczyciel, Kazimierz Stasierski, Franciszek Świder – pedagog, dr. Władysław Dzięgiel [ ze Śląska] , Julian Kurdybowicz , dr. Piotr Jędrasyk- dyrektor polskiego gimnazjum i liceum w Balatonboglar , Jerzy Żytkiewicz, por. Stanisław Frankowski, ppor. Kazimierz Błachowicz, Hieronim Urban- dyrektor łódzkiego gimnazjum i liceum, dr. Piotr Jędrasik – nauczyciel, Mieczysław Konieczny – były dyrektor szkoły średniej w Poznaniu, Marian Palmarczyk, por. Jan Kruszewski, prof. Zbigniew Załęski- dyrektor Instytutu Polskiego, płk. Karol Myrk, Edmund Rosler, prof. Leopold Garbacz- nauczyciel muzyki, Józef Zarański- konsul generalny RP w Budapeszcie, Bronisław Noga- przywódca polskiego harcerstwa na Węgrzech, Władysław Zawajski , Zbigniew Bednarski, Krystyna Dunajska, Zofia Liszka, Kazimierz Majkowski, Leon Kruszewski, Władysław Cisk, st. szer. Jan Fedyszyn, Witold Wieromiej, mjr. Stanisław Bardzik, Krystyna Deligowska, dr. med. mjr. Jan Konopnicki, Wincenty Lewicki- nauczyciel, dr. med. Henryk Minc, Tadeusz Pękała- inż. architekt, prof. dr. Stefan Grzybowski z Krakowa, Mieczysław Labuda, Jan Ulatowski , Józef Winiewicz, Stanisław Winczenz, Kazimiera Iłłakowiczówna, Andrzej Stawara, Kazimierz Kozniewski, Tadeusz Fangrata, Jan Reychmann, dr. Adamec, por. Ernest Apostolski, Adam Bernat, Alfred Dmytrak, Wacław Felczak – przedstawiciel polskiej konspiracji na Węgrzech, ppor. Wincenty Radyszkiewicz. Leon Kroczak- malarz , por. Jerzy Kaufmann, ppłk. dypl. Jan Keller, Karol Klemp, płk. Stanisław Maczek, kapelan kpt. Władysław Mróz, Alfons Pech -polski gimnazjalny nauczyciel języka francuskiego, Maria Piaseczna, Henryk Potok działacz socjalistyczny, płk. Stanisław Rarogiewicz, gen. Smorawiński, kpt. Józef Sojka, st. sierż. Piotr Walocha, st. sierz. Piotr Wyszyński, Maria Zamorzyna, Jan Zapal, Zieliński Stanisław, Tadeusz Beneszek – lekarz obozowy, por. Mieczysław Dobrowolski, por. inż. Zygmunt Rafalski , Janina Tadrowska, Maria Rzewuska,
Zródło:
Istvan Lagzi „ Uchodżcy polscy na Węgrzech w latach drugiej Wojny Światowej” - Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1980r.
W opracowaniu podano bogatą bibliografię [ 10 stron] żródeł archiwalnych węgierskich , opracowań i monografii autorów polskich oraz węgierskich.
Recenzentem opracowania jest płk. doc. dr. hab. Witold Biegański.
Autor stwierdza iż pisownia polskich nazwisk bardzo często była zapisywana błędnie i w miarę swoich możliwości starał się poprawić ich pisownię, wskazać na przypuszczalną prawidłową formę nazwiska. Nie zawsze można było jednoznacznie rozstrzygnąć jaka pisownia jest prawidłowa, wobec tego podczas poszukiwań na terenach węgierskich trzeba się z tym faktem liczyć.
Henry podał bardzo ciekawy link odnośnie poszukiwań emigrantów nie tylko na terenie Węgier, ale także całego świata.
viewtopic.php?p=164528#p158590Pozdrawiam,
Mirosława Giera
Ps. Zauważyłam, że przyjmując obywatelstwo węgierskie zmieniano pisownię imion np. Aleksander Tomczyk otrzymał włoską wersję imienia Sandor. Nie wiem czy tak było w każdym przypadku, ale też trzeba się z taką możliwością liczyć.
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
